projekt Nr 3

Opis projektu

Jakość powietrza ma kluczowe znaczenie dla zdrowia mieszkańców. W okresie jesienno-zimowym na terenie Cieszyna regularnie dochodzi do przekroczeń dopuszczalnych stężeń pyłów zawieszonych. Najbardziej narażone na ich działanie są dzieci, osoby starsze, kobiety w ciąży oraz osoby z chorobami serca i układu oddechowego. Zanieczyszczenia powietrza mogą prowadzić do rozwoju przewlekłych chorób, takich jak astma, POChP, choroby krążenia czy nowotwory układu oddechowego.

Na jakość powietrza w Cieszynie wpływa nie tylko lokalna emisja (np. z pieców domowych), ale również napływ zanieczyszczeń z zewnątrz. Istotnym czynnikiem jest działalność przemysłowa w Trzyńcu, gdzie funkcjonuje jedna z największych hut w Europie Środkowej. W zależności od kierunku wiatru, zanieczyszczenia te mogą być transportowane nad Cieszyn, zwłaszcza do jego południowo-wschodnich dzielnic oraz centrum miasta.

Obecnie w Cieszynie funkcjonuje jedna stacja pomiarowa Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska, zlokalizowana na osiedlu Liburnia. Stacja ta mierzy jedynie stężenie pyłu PM10 i nie rejestruje innych istotnych parametrów (np. pyłów PM1 i PM2,5 czy gazów przemysłowych). Ograniczony zasięg i zakres pomiarów tej stacji sprawiają, że mieszkańcy innych rejonów miasta pozbawieni są dostępu do aktualnych informacji o stanie powietrza.

W ramach projektu planowana jest instalacja nowoczesnego czujnika jakości powietrza na budynku Ratusza w Cieszynie (Rynek 1). Będzie to urządzenie umożliwiające pomiar stężeń pyłów PM1, PM2,5 i PM10 oraz szkodliwych gazów, takich jak dwutlenek siarki (SO₂) lub tlenki azotu (NO, NO₂), a także parametrów meteorologicznych (temperatura, ciśnienie, wilgotność).

Dane z czujnika będą dostępne bezpłatnie w czasie rzeczywistym poprzez aplikację mobilną i interaktywną mapę internetową. Mieszkańcy zyskają tym samym łatwy i natychmiastowy dostęp do rzetelnych informacji o stanie powietrza.

Zakres projektu obejmuje:

1) Zakup jednego czujnika jakości powietrza z rozszerzonym modułem pomiaru gazów.
2) Instalację urządzenia na budynku Ratusza.
3) Wykupienie rocznej subskrypcji przesyłu danych, kalibracji oraz serwisu. Po zakończeniu finansowania w ramach budżetu obywatelskiego, koszty dalszej subskrypcji oraz utrzymania urządzenia przejmie Miasto Cieszyn.
4) Publiczne udostępnienie danych online oraz poprzez aplikację mobilną.

Odczyty z czujnika będą miały charakter informacyjno-edukacyjny. Celem projektu jest zwiększenie świadomości mieszkańców oraz umożliwienie im podejmowania własnych, świadomych decyzji dotyczących codziennej aktywności na świeżym powietrzu. Dzięki dostępowi do aktualnych danych mieszkańcy będą mogli samodzielnie zdecydować, czy w danym dniu wyjść na spacer, uprawiać sport czy ograniczyć przebywanie na zewnątrz podczas występowania podwyższonych stężeń pyłów i gazów.

Ważne jest podkreślenie, że dane z czujników nie będą podstawą do podejmowania działań administracyjnych, takich jak ogłaszanie alarmów smogowych czy nakładanie obowiązków prawnych. Czujniki mają charakter wspierający – dostarczają mieszkańcom wiedzy, ale nie stanowią podstawy do podejmowania decyzji formalnych przez władze miasta.

Tego typu systemy pomiarowe funkcjonują z powodzeniem w wielu miastach w Polsce i za granicą – m.in. w Tarnobrzegu, Zielonkach, Opolu, Krakowie, Gdańsku oraz w Central Bedfordshire w Wielkiej Brytanii. Ich wdrożenie przyczyniło się do wzrostu świadomości społecznej oraz skuteczniejszego wdrażania polityk środowiskowych i zdrowotnych.

Projekt przyczyni się do:
✔ zwiększenia świadomości zdrowotnej i ekologicznej wśród mieszkańców,
✔ poprawy jakości życia dzięki łatwemu dostępowi do danych,
✔ wzmocnienia zaangażowania lokalnej społeczności w działania proekologiczne,
✔ promocji Cieszyna jako miasta dbającego o zdrowie mieszkańców i środowisko naturalne.